kanceri

A. Epidemiologjia
1. Kanceri i mushkërive është kanceri i dytë për nga shpeshtësia, dhe i pari për nga numri i vdekjeve.
2. Në grafi kanceri shihet vetëm kur është mbi 1 cm, por kur kanceri i mushkërive ka arritur madhësinë 1 cm zakonisht ka arritur të japë metastaza; prandaj grafitë nuk janë të mira për zbulimin e hershëm të kancerit mushkëror.
3. Shenjat dhe simptomat: kollë, hemoptizi, ngjirje (nga prekja e nervit laryngeus recurrens), humbje peshe, pneumoni të shpeshta.

B. Kanceret e parenkimës mushkërore
1. Llojet.
Tabela 1. Kanceret e parenkimës mushkërore.
Kanceri Tiparet
Adenokarcinoma • Kanceri më i shpeshtë në joduhanpirësit.
• Zakonisht gjendet në periferi të mushkërisë, afër pleurës.
• Gjendet në ciaktricet e mushkërisë.
• CEA përdoret për të parë si po shkon trajtimi; CEA nuk përdoret për zbulimin e adenomarcinomës sepse ka specificitet të ulët.
Karcinoma bronkoalveolare • Zakonisht gjendet në periferi të mushkërisë, afër pleurës.
• Nuk ka lidhje me duhanin.
• Histologjikisht shihen ca si alveola të rrethuar me qeliza kuboide (jo të sheshta).
Karcinoma me qeliza të mëdha • Zakonisht gjendet në periferi të mushkërisë, afër pleurës.
• Ky është kancer shumë agresiv, anaplastik.
• Prognoza është e keqe.
Karcinoma me qeliza skuamoze • Masë në hilum, me zanafillë bronkiale.
• Shkaktohet nga duhani.
Karcinoma bronkogjene • Shkakton hiperkalcemi sepse sekreton PTHrp (PTH related peptide).
Karcinoma me qeliza të vogla • Zakonisht gjendet në filum.
• Kur vihet diagnoza tumori shpesh i ka dhënë metastazat.
• Prognozë shumë e keqe.
• 99% e atyre që e kanë këtë kancer janë duhanpirës.
• Sekreton hormone: (i) mund të sekretojë ACTH; (ii) mund të sekretojë ADH.
Tumori karcinoid bronkial • Sindromi karcinoid = sekretim i serotoninës (5-HT).
• Shenjat/simptomat: diare, skuqje, sëmundje karcinoide e valvulave të zemrës, tinguj fishkëllyes në mushkëri.
• Diagnoza: Në urinë shihet nivel i rritur i 5-HIAA (metabolit i 5-HT).
• Methysergidi përdoret gjatë trajtimit sepse është antagonist i 5-HT.
Limfangioma/leiomioma • Tumor i muskulaturës të lëmuar, shkakton bllokim të bronkiolave.
• Haset pothuaj gjithmonë në gratë që nuk kanë arritur menopauzë.
• Prezantimi klasik: pneumotoraks.
• Trajtimi: progesteron ose transplant i mushkërive.


2. Trajtimi:
a. Kanceri me qeliza të vogla trajtohet me rrezatim dhe kemoterapi.
b. Kanceri e tjera: (i) lokalisht bëhet operacion dhe rrezatim; (ii) metastazat trajtohen me rrezatim dhe kemoterapi.

C. Të tjera sindroma kanceroze
1. Tumori i sulkusit superior (pancoast tumor).
a. Sindromi Horner: ptozë, miozë, anhidrozë; shkaktohet nga dëmtimi i nervit/ganglionit simpatik në qafë.
b. Sindromi i venës kava superiore: vena kava shtypet, bllokohet nag tumori dhe si pasojë shkaktohet fryrje e venave të qafës, enjtje e fytyrës, cianozë.
2. Karcinoma me qeliza të vogla shkakton një sindromë me dobësi muskulare që njihet si sindroma Lambert-Eaton; mekanizmi është prodhimi i antitrupave kundër kanaleve presinaptikë të kalciumit; klinikisht ngjan me miasteninë grave.
3. Metastazat mushkërore të kancerit të veshkave mund të shkaktojnë policitemi nqs prodhojnë eritropoetinë.
________________________________________

e vertet eshte se eshte nje nga semundjet me te keqia te cilat sado te kurohen prap nuk sherohen plotesisht

Nga vjen kanceri i lëkurës ?
Shkaktar kryesor mendohet se jane rrezet ultra-violet (përtej vjollcës). Gjithashtu vjen nga rrezatimet jonizuese (rrezet X, rrezet Gama etj).
Agjentet kimike: Hidrokarburet, kriperat inorganike te arsenikut e shume substanca kimike me te "dobeta" - nga kontakti i perditshem a i vazhdueshem me to.
Faktori Hereditar:.Pra trashegimia, shihet se incidenca (shpeshtesia) e hasjes se tyre eshte me e larte ne familjet me nje a me shume persona me kete lloj kanceri.
Po ashtu ketu futen dhe nje grup semundjesh te cilat e rrisin prirjen e org.anizmit tone per kancere, p.sh kserodermia pigmentoze, albinizmi etj.
Sistem imun (mbrojtes) i dobet. Ne kete rast qelizat kanceroze zhvillohen me "lirisht".
Lekura ka dy shtresa Epiderma/epidermis ---- dhe Derma/dermis.
Shtresa e pare (e jashtmja) ka tri lloj qelizash: Bazale, Skuamoze dhe (te sheshta, si luspa) dhe Melanocitet.
Keto duhen per te shpjeguar disa tipe kanceresh ne Lekure. Pasi ato klasifikohen ne varesi te qelizave ku ato prekin. Po thjeshtezoj per ju dy tipet me te hasura:
1. Karcinoma Bazoqelizore.
Eshte me e perhapura (mbi 80 %) e rralle leshojne metastaza.
Duket si e tejdukshme, me ene gjaku e pika (pigmenti melanine), e bute ne prekje e jo e dhimbshme. Kane si forme nyjesh qe formojne kore, e per pasoje i semuri kujton se po sherohen, pra do ikin vete.
Te lena pa trajtim ato depertojne dhe pjeset nen lekure.
Diagnoza behet nga Biopsia. GJITHMONE!
Mjekimi behet ne varesi te madhesise, llojit, lokalizimit e thellesise se kancerit.
Hiqen me mjete a teknika te ndryshme. Trajtohen me rreze X, me kimio-terapi lokale etj.
Rralle, e lene pas dore per nje kohe teper te gjate sjell rrezik per jeten.
2. Karcinoma Spinoqelizore.
Fillon nga epiderma (si e para) por preken qelizat Skuamoze (kujtojme perberjen qelizore te epidermes -- nga me siper).
E forte ne prekje, ne forme pllake, ngjyre te kuqe e luspa-luspa ne siperfaqje.
Vjen dhe nga demtimet para-kanceroze, p.sh.djegjet e perseritshme e te bera kore (kore-korja) e quajtur ne mjekesi - Cikatrice, e nga inflamacionet e demtimet e perseritura te lekures. Kthimi i ketij lloji ne tumor malinj eshte teper i rralle, por ne nuk mund t`ja leme "shancit" kete problem e mjekimi me i mire eshte - heqja !
Disa nga keto fillojne ne cipat mukoze, si ne goje, nga djegjet (duhani,cibuku), ulcerat kronike e kane prirje per metastaza.
Mjekimi - eshte i njejte me ate te tipit I, pra preferohet heqja kirurgjikale.
Duke lexuar keto me lart nuk deshiroj ta ulni vigjilencen e te mendoni se te gjitha kanceret e lekures jane te "pademshem" a qe kurohen kaq thjeshte !
Jane shume tipe te tjera, por per te ilustruar rrezikshmerine e tyre do ju pershkruaj nje tip malinj:
MELANOMA MALINJE E LEKURES.
Semundja me e "eger" qe prek lekuren! Jane disa semundje te lekures te klasifikuara si te rrezikshme e ky kancer eshte shkaku numer 1 i vdekjeve nga te gjitha semundjeve te lekures te marra se bashku !
Cdo mjek, pavaresisht nga fusha ku praktikon e specialiteti i tij eshte i udhezuar qe ne cdo demtim te lekures qe trajton, te kete kujdes per Melanomen.
Pra ne mendjen e mjekut dyshimi i pare e detyra e tij eshte ta zbuloje/perjashtoje nje Melanome te mundshme a ekzistuese. Megjithese mjeket shpeshhere kete shqetesim se ndajne me pacientet ne cdo vizite, per arsye kohe, kjo shpjegon dhe "zellin" e mjekeve per ta hequr.
Me mire te sigurte se te na ike rasti – pra te jete teper vone.
Pse ndodh kjo?
1 - Thame qe eshte semundje vdekjeprurese.
2 - Sot, ne nuk kemi ne dispozicion asnje mjet kurimi ekzakt per Melanomen - pervec heqjes se saj.
3 - Melanoma- eshte kancer teper agresiv e pakompromis, per hir te argumentit le te themi 10 vjet (se ekzakt nuk dihet, njeri per njeri) por studimet tregojne qe jetegjatesia pasi tumori ka "hyre" nen lekure eshte nen 5 VJETE! Ne mbi 3/4 e pacienteve.
Mbani mend se dhe nese ne ndonje rast (a disa) vizitoheni te mjeke te "nxituar" a te "lumtur" per te hequr - ta dini mire se kjo eshte ne interesin tuaj Eshte pjese e trajnimit te cdo mjeku me njohuri nga kanceret qe nese mendon/dyshon per Melanome-ta heqe.
Kjo eshte me karakteristike e me e "qarte" se dy tipet e para.Te cilat provohen vec me biopsi.
Melanomen, nje mjek i afte e njeh me ekzaminim fizik ne pergjithesi, megjithese biopsia ka rolin e vet.
Si mundeni dhe ju ta njihni a te dyshoni per nje Melanome, per veten a te tjeret ?
Shihet per ngjyra jo te zakonshme, e crregullim te buzeve (te pjeses se dyshuar-nishaneve). Psh, ngjyra blu, e kuqe, e bardhe dhe kombinimet e tyre drejt te kafes a te zezes.
Ka raste kur ka vec nje ngjyre p.sh blu e erret. Gjithashtu ka dalje lengu, ne sasi te vogel si "djesitje" e duhet kerkuar ndihma e mjekut, menjehere!
Klasifikimi i tyre eshte histologjik e i tepert per ju (per shkak te terminologjise komplekse). Por duhet t`ju them se per ju me e pershtatshme eshte ti "ndajme" sipas perhapjes:
* kur Melanoma haset vec ne epiderme (shtr. e jashme e L)
* Melanoma eshte ne fazen e perhapjes, pra te prekjes se strukturave nen lekure.
* Melanoma ka prekur te gjithe strukturat nen lekure e po perhapet akoma me tej.
* Melanoma ka leshuar metastaza - pra faza fundore.
Kjo eshte e thjeshtezuar per ju te dashur lexues, e jo nje klasifikim mjekesor.
Mjekimi i Melanomes Malinje te Lekures.
Heqja kirurgjikale!
Ne varesi te nivelit (pra shtreses qe ka prekur) jepet dhe trajtimi mjekesor.
Nje fakt eshte i qarte tanime per te gjithe ju. Tumoret e lekures jane ne pergjithesi te trajtueshme e kurimi i tyre me rezultat te larte.
Pse? Sepse, shkaku eshte i thjeshte –i shohim me sy.
Megjithese kanceret jane te pashoqeruar me dhimbje (ne pergjithesi) e diktohen pasi jane zhvilluar , ne lekure kemi avantazhin se i shohim me sy te lire.
Por ka dhe vende ku Melanoma zhvillohet me rralle e nga pozicioni dhe ecuria e saj, prognoza eshte mjaft e keqe. Futen:
Organet gjenitale, perineumi, zona perianale (rreth Anusit) dhe mukozat ne pergjithesi.
Ne keto pjese dhe heqja eshte me e veshtire dhe trajtimi eshte me kompleks.
Cdo semundje e trajtuar ne kohe ka shance per kurim.Tek kanceret kjo eshte jetesore!